Bewoners weten doorgaans ontzettend goed wat er nodig is in hun leefomgeving. Door ze te betrekken bij planontwikkeling en het maken van toekomstvisies, kan hun kennis invloeien in stedelijke ontwikkelingsprocessen.
In deze rubriek staan een aantal participatieprojecten beschreven, waar ik aan heb gewerkt.
Jaar: 2013-2015, rol: cocreatieproces en uitvoering In opdracht van woningcorporatie Parteon gingen Quirijn Kuchlein (beeldend kunstenaar) en ik in augustus, september en oktober 2013 een werkperiode in met de bewoners van de haakflat Poelenburg / Lobeliusstraat in Zaandam. Het doel was deze naoorlogse flat die veel gebreken kent maar ook een hoop sterke punten, met kleine maar doeltreffende ingrepen weer meer een ‘thuis’ te maken voor de bewoners. Verschillende van de voorgestelde ingrepen zijn in 2014 gerealiseerd. Zie hier de PDF-download van het Stalenboek.
De naoorlogse wijk waar ook deze flat toe behoort is ontworpen vanuit de ‘licht – lucht – ruimte’ – gedachte. Uitzicht, doorzicht en doorzon zijn belangrijk, er is frisse lucht op de galerijen en de gestapelde bouw maakt dat er veel groen overblijft rond de gebouwen. Deze kwaliteiten zijn nog steeds goed beleefbaar en de bewoners zijn er blij mee. Zo zetten ze bijvoorbeeld hun stoeltjes op de galerij terwijl ze hun kinderen op de speelplaats in de gaten houden.
Waar het vooral mis gaat zijn de entrees: te donker, vuil en naargeestige grauwe verf aan de muur. En geen verbinding of doorzicht naar de tuin er achter.
In de voorstellen aan de woningcorporatie zijn dus vooral verbeteringen voor de entrees opgenomen. Deze zijn uitgewerkt in een ‘stalenboek’, waaruit de corporatie kan putten en de komende jaren uit kan kiezen. De voorstellen richten zich op:
– het herstel van zichtlijnen
– het weghalen van toevoegingen die de oorspronkelijke architectuur verbergen
– het opvrolijken van de entrees op een terughoudende manier
Alterra Wageningen keek in het kader van het programma ‘Klimaat in de stad’ naar mogelijkheden de stad te verduurzamen. In samenwerking met het Milieucentrum Amsterdam is stadsdeel de Baarsjes (het meest dicht bebouwde en minst groene stadsdeel van Amsterdam) uitgekozen voor een pilot-project. Samen met de bewoners keken wij naar mogelijkheden voor een groenere, duurzamere maar ook aangenamere omgeving. De vraag was: hoe ver zouden we de bewoners mee kunnen krijgen in duurzame maatregelen? Hoe collectief of juist individualistisch wordt er gedacht?
In een workshop in de Openbare bibliotheek op het Mercatorplein werd een avond lang met een dwarsdoorsnede van de bevolking van de buurt geschetst en gepraat. De conclusie was: Bewoners willen best ver gaan in duurzame oplossingen, als dit maar gekoppeld is aan een breder doel – de algemene opwaardering van hun leefomgeving.
De uitkomsten zijn met deze posters gepresenteerd in de tentoonstelling ‘Stad voor straks’ bij architectuurcentrum ARCAM.
Het project ‘Mapping Houten’, doorgevoerd samen met kunstenaar Renée Beurskens, verleidt scholieren VO door middel van een GPS apparaat hun leefomgeving eens goed te gaan bekijken. Welke routes nemen zij van thuis naar school? Welke trajecten leggen zij af op een vrije middag met mooi weer? Waar ontmoeten ze elkaar? Hoe maken zij gebruik van hun woonplaats, de groeikern Houten? Op welke kronkelende paden bewegen zij zich door de stad? Met een GPS apparaatje op zak tekenden de jongeren een week lang hun routes op, en illustreerden deze met foto’s die zij onderweg maakten met hun mobiele telefoons. De routes werden vervolgens geïmporteerd in Google Earth – luchtfoto’s. Het doel was er achter te komen hoe de jongeren gebruik maken van de openbare ruimte, en wat zij nodig hebben: belangrijke informatie voor de gemeente en de ontwerpers betrokken bij de doorontwikkeling van Houten. De uitkomsten, foto-verslagen en verhalen van de jongeren, zijn gepresenteerd in de Openbare Bibliotheek Houten.
Mapping Houten was een project onder de vlag van Architectuurcentrum Makeblijde.
Verslag Sanne
Verslag Marleen
Verslag Levie
Jaar: 2008, rol: concept en uitvoering Een zoektocht naar de ‘gebroken schakels’ in de groene verbindingen In Malburgen wordt er fors geïnvesteerd in het opknappen van de naoorlogse woningen. Wat nog niet goed uit de verf komt is de openbare ruimte: Vooral in het westelijke deel van Malburgen, waar de hoge flats van de wijk Immerloo staan, is het openbaar gebied slecht ingericht. Het is er groen, maar er zijn te weinig stoepen, voet- en fietspaden. Ook zijn er te weinig routes naar de omliggende recreatiegebieden, de oever van de Rijn bijvoorbeeld. Samen met mijn collega’s van tlu landschapsarchitecten hebben wij in een reeks workshops met bewoners uit Malburgen gekeken naar de ‘gebroken schakels’ in de verbindingen. Hierbij is gewerkt met ‘mental maps’, een schetstechniek waarbij mensen wordt gevraagd om uit hun hoofd een route te tekenen die ze goed kennen. Op deze route worden de obstakels aangeven: het stoplicht dat het nooit doet, de plek waar de stoep ineens ophoudt, het woonwagenkamp waar je niet doorheen kunt. Op basis van deze mental maps konden wij aanbevelingen doen voor kleine, maar doeltreffende ingrepen, die door de gemeente zijn meegenomen in de structuurplannen voor de wijk. Betekenis van groen voor mensen in prachtwijken was een project van tlu landschapsarchitecten.
Flats in Immerloo
Veel groen, weinig paden
Workshop
Samen met ontwerper Guido Marsille werden in juni 2006 de Houtense jongeren uitgenodigd om mee te denken en mee te werken aan een tijdelijke invulling voor hun stadscentrum. Uit geprefabriceerde houten elementen werden meubels voor op het centrale stadsplein ‘Het Rond’ gemaakt. Het doel was, de jongeren ideeën te laten ontwikkelen voor de openbare ruimte, die inspelen op hun behoeften en wensen. Wat hebben zij nodig?
Uit een tweetal workshops, gehouden op locatie, kwam naar voren dat de jongeren een tijdelijke ‘huiskamer’ op het plein willen realiseren: een plek waar zij kunnen verblijven en zich thuis voelen.
Samen met de jongeren werden een bar, een tribune, banken en loungeplekken ontworpen en gebouwd. Het jongerencentrum programmeerde het zomerterras, dat intensief werd gebruikt, gedurende de zomervakantie.
Het Houten zomerterras was een project onder de vlag van Architectuurcentrum Makeblijde.
Bank en DJ-meubel
Opening
Intensief gebruik